| تاریخ ارسال: 1404/4/22 |
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی اولین نشست از سلسله نشست‌های دانشگاه، جامعه و جنگ با عنوان «دانشگاه و وضعیت بحرانی» با حضور دکتر محمدرضا کلاهی و دکتر مهدی حسین‌زاده، شنبه ۲۱ تیرماه در این پژوهشگاه برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر کلاهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، بیان کرد: موقعیت‌هایی که نظم جامعه را به هم می‌زند مانند جنبش‌های اجتماعی، بلایای طبیعی و جنگ می‌تواند موجب بروز پتانسیل‌هایی در جامعه شود که در شرایط عادی دیده نمی‌شود، بنابراین چنین موقعیت‌هایی می‌تواند چهره‌ای از جامعه را نشان دهد که در حالت عادی قابل مشاهده نیست.
وی درباره اینکه جنگ چه چهره‌ای از جامعه را نمایان می‌کند افزود: یک قاعده جامعه‌شناسانه‌ای وجود دارد که رخدادهای بحران‌زا باعث افزایش همبستگی اجتماعی می‌شوند. در گفتار عمومی تا قبل از بروز جنگ تصور از ایران جامعه ضعیف شده‌ای بود که پیوندهای میان آن گسسته شده است و شکاف نسلی ایجاد شده که آماده فروپاشی است. طراحان جنگ اسراییل هم با نیم نگاهی به این مسئله جنگ را طراحی کرده بودند، اما با شروع حمله به ایران همبستگی اجتماعی افزایش پیدا کرد به طوری‌که بخش بزرگی از مخالفان جمهوری اسلامی این حمله را محکوم کرده و از کشور ایران حمایت کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی بیان کرد: ما در این جنگ متوجه شدیم تصویری که از جامعه در ذهن افکار عمومی وجود دارد با واقعیت جامعه فاصله دارد یعنی افکار عمومی خود را ضعیف و بحران‌زده تصور می‌کند ولی در موقعیت‌های لازم، قوی عمل می‌کند و این موضوع مهمی است.
وی با بیان اینکه نتیجه وجود تصور جامعه بحران‌زده، سیل مهاجرت می‌تواند باشد افزود: اگرچه بخشی از دلایل مهاجرت وجود مشکلات در جامعه است اما بخش دیگر به دلیل وجود ایماژ در ذهن عموم است. بسیاری از مهاجران بعد از گذشت چند سال متوجه می‌شوند که تصویر اشتباهی از جامعه ایران داشتند چراکه بخشی از کاستی‌ها جهانی است. این تصویر از دو مرجع اپوزوسیون خارج کشور و اپوزوسیون حرفه‌ای شکل می‌گیرد. اپوزوسیون حرفه‌ای برای انجام پروژه خود باید دشمنی مانند جمهوری اسلامی را شکل بدهد و هر چقدر جامعه سرکوب شده‌ای را به نمایش بگذارد در پروژه موفق‌تر است.
دکتر کلاهی با اشاره به اینکه بخش دیگری از تصویر بحران‌زده از جامعه از درون دانشگاه خارج می‌شود، افزود: تصاویری مانند بحران خانوادگی و گسست‌های اجتماعی و شکاف نسلی از درون دانشگاه خارج می‌شود. تصویری که اپوزوسیون خارج از کشور ایجاد می‌کند برای ارائه به قدرت‌های جهانی است اما دانشگاه برای دولت که مخاطب آن است چنین تصویری را می‌سازد. به این معنا که مدل خروجی دانشگاه، گزارش سیاستی است که برای خوانش سیاستگذار آماده می‌شود. مخاطب دانشگاهی سیاستگذار است و بنابراین دانشگاه برای قانع کردن سیاستگذار مبنی بر اینکه اصلاحاتی باید انجام بدهد، بر روی نقاط بحران دست می‌گذارد و آنها را برجسته می‌کند. اگرچه الزاما دانشگاه به دنبال ایجاد توطئه در کشور نیست.
وی با اشاره به اینکه بعد از اتفاقات اخیر بخش‌های اپوزوسیون، جمهوری اسلامی و دانشگاه از ساختار جامعه قوی نتایجی را کسب می‌کنند، گفت: اپوزوسیون نا امید از انقلاب می‌شود چون مخاطب آنها قدرت‌های جهانی بودند که قرار بود جمهوری اسلامی را سرنگون کنند اما اینکار را نکردند. جمهوری اسلامی هم نتیجه گیری می‌کند که هیچ اتفاقی برای کشور رخ نمی‌دهد و خوشحال از اینکه اپوزوسیون و قدرت‌های جهانی به هدف خود نرسیدند. دانشگاهیان هم نتیجه گیری می‌کنند که دولت باید بداند منتقدان افراد وحشتناکی نیستند که تصور می‌شود بلکه با وجود بحران از حکومت حمایت می‌کنند پس باید فضا را آزاد بگذارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی تاکید کرد: در این میان مخاطب مفقودی وجود دارد که مردم هستند و باید با آنها سخن گفت و به آنها نشان داد که قوی‌تر از آن چیزی هستند که تصور می‌شود. باید شناخت جامعه از خودش را تقویت کرد تا امکان کنشگری بیشتری پیدا کند.
کلاهی با اشاره به مهاجرت از کشور افزود: جامعه در حال فرار از خودش است که بروز عینی آن مهاجرت است اما این ترس واقعیت ندارد و جامعه قوی‌تر از تصور خودش است بنابراین این قدرت را به جامعه باید نشان داد تا کنشگری کند. مخاطب اصلی مردم هستند و باید نظام دانشگاهی تصویر قوی تری از جامعه نشان دهد و با مردم سخن بگوید و نه با دولت. باید تصویر قدرتمندی از جامعه نشان داده شود اما به این معنا نیست که هیچ مشکلی در کشور وجود ندارد.
وی یادآور شد: برای شناخت قدرت جامعه دو اتفاق جنگ ۱۲ روزه و اعتراضات سال ۱۴۰۱را باید در کنار یکدیگر قرار داد. جنگ ۱۲ روزه نشان می‌دهد جامعه همبسته و حمایت گر است و اعتراضات سال ۱۴۰۱ نشان داد جامعه معترض است اما هر دوی این اتفاقات حاکی از این بودند که جامعه قدرتمند است.
دکتر کلاهی در ادامه این نشست با اشاره به بروز سوء استفاده‌هایی که در جریان جنگ در کشور رخ داد، بیان کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه اگر همبستگی اجتماعی شکل گرفت در کنار آن بحران‌های پس از فاجعه از قبیل انواع دزدی و گرانی‌ها ایجاد شد که طبیعی است.
وی رفتار فعالان مدنی و کنشگران سیاسی را در این دوران رفتار پخته ای دانست که تمایز زیادی با مخالفان حرفه‌ای دارند و گفت: مخالفان حرفه ای با مخالفان سیاسی متفاوت هستند زیرا مخالفان حرفه‌ای شامل شبکه ایران اینترنشنال می‌شود اما لایه کنشگران مدنی با جامعه در شرایط بحرانی نسبتی برقرار کردند که در منطق کنش سیاسی نسبت درستی بود.
کلاهی تاکید کرد: در بین کنشگران سیاسی و منتقدان جمهوری اسلامی به شدت از تجاوز اسراییل به کشور انتقاد شده است. رفتار این کنشگران حاکی از نوعی پختگی است که جامعه انتظار آن را نداشت.
نقش مهم دانشگاه در جامعه سازی ایران
در ادامه این نشست مهدی حسین زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با تاکید بر ضرورت مقاومت و دفاع از دانشگاه بیان کرد: باید از دانشگاه دفاع شود اگرچه من می‌پذیرم جنگ‌های مدرن بدون وجود دانشگاه‌ها امکان‌پذیر نیستند زیرا تمام تکنولوژی، ساخت موشک‌ها و بمب‌ها در دانشگاه‌ها انجام می‌شوند. همین مسئله باعث شده در بسیاری از مواقع دانشگاه مقصر شناخته شود. ظاهرا دانشگاه هم قربانی و هم عامل اصلی جنگ محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه دانشگاه در پروژه جامعه‌سازی ایران نقش مهمی دارد ولی باید آن را پالایش کرد، گفت: از دانشگاه باید دفاع کرد زیرا رشته‌های دیگری مانند پزشکی، علوم انسانی و هنر هم در آن وجود دارد. اگر با دانشگاه گفت وگو و مشورت می‌شود لزوما مقصر اصلی جنگ نمی‌شود. چنانچه بخش مغفول آن پررنگ شود، سیاستگذار متوجه می‌شود از دانشگاه به جای کشتن به زندگی بپردازد.
دکتر حسین زاده درباره تاسیس دانشگاه‌های مختلف در سه دهه گذشته افزود: در چند دهه اخیر تعداد انبوهی دانشجو به دانشگاه‌ها وارد شدند. در دولت‌های قبلی مجوز تاسیس دانشگاه‌های مختلف صادر شد که همه آنها در این زمینه مقصر هستند. البته در سه دهه قبل عطش دانشگاه رفتن در جامعه وجود داشت اما آیا هر عطشی در جامعه وجود داشته باشد باید به آن پاسخ داده می‌شود.
وی درباره شکل‌گیری انسجام اجتماعی بیان کرد: انسجام اجتماعی زمان رخ می‌دهد که ملزومات عادی زندگی مردم تامین شده باشد و زندگی را بر آنها سخت نکنیم. به نظر من در شرایط فعلی و بعد از دوران جنگ انسجام اجتماعی شکل نگرفت بلکه نشانه‌های هیجانی و موقت ایجاد شد که بعد از فاصله گرفتن از فضای بحرانی به زندگی که در آن قرار داشتند باز می‌گردند. نباید نتیجه انسجام اجتماعی را با فضای هیجانی دوران جنگ برآورد کرد.
در ابتدای این نشست دکتر کلاهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، بیان کرد: موقعیت‌هایی که نظم جامعه را به هم می‌زند مانند جنبش‌های اجتماعی، بلایای طبیعی و جنگ می‌تواند موجب بروز پتانسیل‌هایی در جامعه شود که در شرایط عادی دیده نمی‌شود، بنابراین چنین موقعیت‌هایی می‌تواند چهره‌ای از جامعه را نشان دهد که در حالت عادی قابل مشاهده نیست.
وی درباره اینکه جنگ چه چهره‌ای از جامعه را نمایان می‌کند افزود: یک قاعده جامعه‌شناسانه‌ای وجود دارد که رخدادهای بحران‌زا باعث افزایش همبستگی اجتماعی می‌شوند. در گفتار عمومی تا قبل از بروز جنگ تصور از ایران جامعه ضعیف شده‌ای بود که پیوندهای میان آن گسسته شده است و شکاف نسلی ایجاد شده که آماده فروپاشی است. طراحان جنگ اسراییل هم با نیم نگاهی به این مسئله جنگ را طراحی کرده بودند، اما با شروع حمله به ایران همبستگی اجتماعی افزایش پیدا کرد به طوری‌که بخش بزرگی از مخالفان جمهوری اسلامی این حمله را محکوم کرده و از کشور ایران حمایت کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی بیان کرد: ما در این جنگ متوجه شدیم تصویری که از جامعه در ذهن افکار عمومی وجود دارد با واقعیت جامعه فاصله دارد یعنی افکار عمومی خود را ضعیف و بحران‌زده تصور می‌کند ولی در موقعیت‌های لازم، قوی عمل می‌کند و این موضوع مهمی است.
وی با بیان اینکه نتیجه وجود تصور جامعه بحران‌زده، سیل مهاجرت می‌تواند باشد افزود: اگرچه بخشی از دلایل مهاجرت وجود مشکلات در جامعه است اما بخش دیگر به دلیل وجود ایماژ در ذهن عموم است. بسیاری از مهاجران بعد از گذشت چند سال متوجه می‌شوند که تصویر اشتباهی از جامعه ایران داشتند چراکه بخشی از کاستی‌ها جهانی است. این تصویر از دو مرجع اپوزوسیون خارج کشور و اپوزوسیون حرفه‌ای شکل می‌گیرد. اپوزوسیون حرفه‌ای برای انجام پروژه خود باید دشمنی مانند جمهوری اسلامی را شکل بدهد و هر چقدر جامعه سرکوب شده‌ای را به نمایش بگذارد در پروژه موفق‌تر است.
دکتر کلاهی با اشاره به اینکه بخش دیگری از تصویر بحران‌زده از جامعه از درون دانشگاه خارج می‌شود، افزود: تصاویری مانند بحران خانوادگی و گسست‌های اجتماعی و شکاف نسلی از درون دانشگاه خارج می‌شود. تصویری که اپوزوسیون خارج از کشور ایجاد می‌کند برای ارائه به قدرت‌های جهانی است اما دانشگاه برای دولت که مخاطب آن است چنین تصویری را می‌سازد. به این معنا که مدل خروجی دانشگاه، گزارش سیاستی است که برای خوانش سیاستگذار آماده می‌شود. مخاطب دانشگاهی سیاستگذار است و بنابراین دانشگاه برای قانع کردن سیاستگذار مبنی بر اینکه اصلاحاتی باید انجام بدهد، بر روی نقاط بحران دست می‌گذارد و آنها را برجسته می‌کند. اگرچه الزاما دانشگاه به دنبال ایجاد توطئه در کشور نیست.
وی با اشاره به اینکه بعد از اتفاقات اخیر بخش‌های اپوزوسیون، جمهوری اسلامی و دانشگاه از ساختار جامعه قوی نتایجی را کسب می‌کنند، گفت: اپوزوسیون نا امید از انقلاب می‌شود چون مخاطب آنها قدرت‌های جهانی بودند که قرار بود جمهوری اسلامی را سرنگون کنند اما اینکار را نکردند. جمهوری اسلامی هم نتیجه گیری می‌کند که هیچ اتفاقی برای کشور رخ نمی‌دهد و خوشحال از اینکه اپوزوسیون و قدرت‌های جهانی به هدف خود نرسیدند. دانشگاهیان هم نتیجه گیری می‌کنند که دولت باید بداند منتقدان افراد وحشتناکی نیستند که تصور می‌شود بلکه با وجود بحران از حکومت حمایت می‌کنند پس باید فضا را آزاد بگذارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی تاکید کرد: در این میان مخاطب مفقودی وجود دارد که مردم هستند و باید با آنها سخن گفت و به آنها نشان داد که قوی‌تر از آن چیزی هستند که تصور می‌شود. باید شناخت جامعه از خودش را تقویت کرد تا امکان کنشگری بیشتری پیدا کند.
کلاهی با اشاره به مهاجرت از کشور افزود: جامعه در حال فرار از خودش است که بروز عینی آن مهاجرت است اما این ترس واقعیت ندارد و جامعه قوی‌تر از تصور خودش است بنابراین این قدرت را به جامعه باید نشان داد تا کنشگری کند. مخاطب اصلی مردم هستند و باید نظام دانشگاهی تصویر قوی تری از جامعه نشان دهد و با مردم سخن بگوید و نه با دولت. باید تصویر قدرتمندی از جامعه نشان داده شود اما به این معنا نیست که هیچ مشکلی در کشور وجود ندارد.
وی یادآور شد: برای شناخت قدرت جامعه دو اتفاق جنگ ۱۲ روزه و اعتراضات سال ۱۴۰۱را باید در کنار یکدیگر قرار داد. جنگ ۱۲ روزه نشان می‌دهد جامعه همبسته و حمایت گر است و اعتراضات سال ۱۴۰۱ نشان داد جامعه معترض است اما هر دوی این اتفاقات حاکی از این بودند که جامعه قدرتمند است.
دکتر کلاهی در ادامه این نشست با اشاره به بروز سوء استفاده‌هایی که در جریان جنگ در کشور رخ داد، بیان کرد: در جریان جنگ ۱۲ روزه اگر همبستگی اجتماعی شکل گرفت در کنار آن بحران‌های پس از فاجعه از قبیل انواع دزدی و گرانی‌ها ایجاد شد که طبیعی است.
وی رفتار فعالان مدنی و کنشگران سیاسی را در این دوران رفتار پخته ای دانست که تمایز زیادی با مخالفان حرفه‌ای دارند و گفت: مخالفان حرفه ای با مخالفان سیاسی متفاوت هستند زیرا مخالفان حرفه‌ای شامل شبکه ایران اینترنشنال می‌شود اما لایه کنشگران مدنی با جامعه در شرایط بحرانی نسبتی برقرار کردند که در منطق کنش سیاسی نسبت درستی بود.
کلاهی تاکید کرد: در بین کنشگران سیاسی و منتقدان جمهوری اسلامی به شدت از تجاوز اسراییل به کشور انتقاد شده است. رفتار این کنشگران حاکی از نوعی پختگی است که جامعه انتظار آن را نداشت.
نقش مهم دانشگاه در جامعه سازی ایران
در ادامه این نشست مهدی حسین زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با تاکید بر ضرورت مقاومت و دفاع از دانشگاه بیان کرد: باید از دانشگاه دفاع شود اگرچه من می‌پذیرم جنگ‌های مدرن بدون وجود دانشگاه‌ها امکان‌پذیر نیستند زیرا تمام تکنولوژی، ساخت موشک‌ها و بمب‌ها در دانشگاه‌ها انجام می‌شوند. همین مسئله باعث شده در بسیاری از مواقع دانشگاه مقصر شناخته شود. ظاهرا دانشگاه هم قربانی و هم عامل اصلی جنگ محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه دانشگاه در پروژه جامعه‌سازی ایران نقش مهمی دارد ولی باید آن را پالایش کرد، گفت: از دانشگاه باید دفاع کرد زیرا رشته‌های دیگری مانند پزشکی، علوم انسانی و هنر هم در آن وجود دارد. اگر با دانشگاه گفت وگو و مشورت می‌شود لزوما مقصر اصلی جنگ نمی‌شود. چنانچه بخش مغفول آن پررنگ شود، سیاستگذار متوجه می‌شود از دانشگاه به جای کشتن به زندگی بپردازد.
دکتر حسین زاده درباره تاسیس دانشگاه‌های مختلف در سه دهه گذشته افزود: در چند دهه اخیر تعداد انبوهی دانشجو به دانشگاه‌ها وارد شدند. در دولت‌های قبلی مجوز تاسیس دانشگاه‌های مختلف صادر شد که همه آنها در این زمینه مقصر هستند. البته در سه دهه قبل عطش دانشگاه رفتن در جامعه وجود داشت اما آیا هر عطشی در جامعه وجود داشته باشد باید به آن پاسخ داده می‌شود.
وی درباره شکل‌گیری انسجام اجتماعی بیان کرد: انسجام اجتماعی زمان رخ می‌دهد که ملزومات عادی زندگی مردم تامین شده باشد و زندگی را بر آنها سخت نکنیم. به نظر من در شرایط فعلی و بعد از دوران جنگ انسجام اجتماعی شکل نگرفت بلکه نشانه‌های هیجانی و موقت ایجاد شد که بعد از فاصله گرفتن از فضای بحرانی به زندگی که در آن قرار داشتند باز می‌گردند. نباید نتیجه انسجام اجتماعی را با فضای هیجانی دوران جنگ برآورد کرد.
دفعات مشاهده: 42 بار |
دفعات چاپ: 13 بار |
دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر
آخرین مطالب سایت